Қазақстандағы контрафакт көлемі биыл 10 есеге артты.
«Сотқарлықтан құқық қорғау органдары өткен жылы 65 миллион теңгеден астам сомаға 35 мыңнан астам контрафактілік тауарды тәркіледі. Биыл тәркіленген контрафактілік тауарлардың саны 10 есеге артты», деп мәлімдеді Азамат Ескараев.
Оның айтуынша, 2023 жылы Қазақстанның мемлекеттік кірістер органдары 37,1 миллион доллар көлемінде зияткерлік меншік құқықтарын бұзу белгілері бар 768 декларация бойынша тауарлардың шығарылуын тоқтатты.
«Электрондық сауданың және курьерлік қызметтердің өсуі контрафактілік тауарларды тасымалдаудың ең кең таралған тәсілі болып қала береді. 2023 жылға арналған Дүниежүзілік кеден ұйымының есебіне сәйкес, ЕАЭО елдерінде электрондық коммерция және шағын партиялармен жүк тасымалдау кеден үшін негізгі мәселе болып табылады», деп қосты әділет министрі.
Контрафактілік өнімдерді таратуда қандай маркетплейстер байқалғаны туралы сарапшылар нақты ақпарат бермеді. Әділет министрлігінде оларда тауар белгісінің құқық иесінің нақты арызы болмаған жағдайда сауда алаңдарын тексеру құзыреті жоқ екенін түсіндірді.
Сонымен қатар, сатушының деректерін — ЖСН немесе БСН, заңды мекенжайын көрсету міндетті. Ал бұл ақпаратты маркетплейстерде табу көбінесе мүмкін емес.
«Егер құқық иесінің өкілі немесе тауар белгісінің иесі құқық бұзушылық туралы арыз берсе, бірақ сатушы туралы деректерді ұсынбаса, біз тексеру жүргізе алмаймыз, өйткені олар жоқ», деп атап өтті Шолпан Абдреева, Әділет министрлігінің зияткерлік меншік құқықтары жөніндегі комитетінің төрағасы.
Қазақстандық маркетплейстерде тауарларды сататын компаниялар немесе ЖК-лардың атауларын табуға болады, ал ашық дерекқорлар немесе құқық қорғау органдары арқылы сатушының ЖСН, БСН және мекенжайын алуға болады. Шетелдік және трансшекаралық сауда алаңдары үшін мұндай деректер әдетте қолжетімсіз.
Халықаралық сарапшылардың болжамына сәйкес, 2030 жылға қарай контрафактілік тауарлардың әлемдік сауда көлемі 1,8 триллион долларға жетуі мүмкін, бұл 2023 жылдың көрсеткішінен 75% артық. Бұл көлем сол кезеңде әлемдік экономиканың болжамды өсуінен 3,6 есе асып түседі.
Бір ай бұрын Еуропалық Одақ қытайлық Temu маркетплейсін тексеруді бастады. Бұл сауда алаңына танымал брендтердің контрафактілері мен қауіпсіз емес тауарлардың сатылуы туралы шағымдар түсе бастады. Orda.kz маркетплейстің жұмысын зерттеп, сарапшылармен бірге маркетплейстің ілгерілету әдістерін, Қазақстан бизнесіне әсерін және адамдардың психологиясына әсерін бағалады.