Назарбаевтың зятын соттай ма? Қазақстанның ең бай адамдарының бірі Тимур Құлибаевқа не қауіп төнуі мүмкін?
Кулибаев және оның әйелі Halyk bank-ты, елдегі ең ірі коммерциялық банкті бақылауда ұстайды. Ол Алматы, Астана, Атырау, Ақтөбе, Ақтау, Шымкент және Дубайда жалпы алаңы бір миллион шаршы метрден асатын коммерциялық жылжымайтын мүлікті жалға алу және басқарумен айналысатын «Mercury Properties» компаниясының иесі.
Сонымен қатар, Кулибаевтың екі оншақты мұнай өндіруші және мұнай трейдерлік компанияларында үлестері бар.
Бұл мүліктерді жұп Назарбаевтың билігі кезінде сатып алған. Алайда, бірінші президент биліктен кеткеннен кейін, Кулибаев сот алдында жауап беруі мүмкін. Nege Aqsha телеграм-каналының хабарлауынша, олигархқа қатысты талап арызды Бас прокуратураның Активтерді қайтару комитеті берген: бұл туралы «Судебный кабинет» порталында тиісті ақпарат пайда болғаннан кейін белгілі болды.
Осы фонға орай, мәжіліс депутаты Ермурат Бапи олигархты қазақстандық мұнайды сату арқылы артық пайда табуда айыптады. Бапи, қазақстандық мұнай сатудан түскен табыстың едәуір бөлігі Кулибаевқа тиесілі компанияларға кететінін айтты: олар 200-ден астам, 22 елде тіркелген. Депутаттың айтуынша, олигарх артық пайда табуда, ал Қазақстан бюджеттегі кемшіліктерді сыртқы қарыздар мен болашақ ұрпақтар үшін құрылған Ұлттық қордың қаржысын жұмсау арқылы жапқан.
«Баршаға мәлім, қазақстандық мұнай своп операциялары арқылы ел ішінде бір бағамен, ал шетелде мүлдем басқа [бағамен] сатылады. Арадағы айырма офшорларда және шетелдік компаниялардың есепшоттарында қалып жатыр, — деді Ермурат Бапи. — Артық пайда табу жеткілікті, енді алғанымен қанағаттану керек. Болашақ ұрпақтарға да бірдеңе қалдыру керек!»
Бапи, Қазақстанда минералды шикізат экспортын басқару үшін Ұлттық операторды құру мәселесі туындағанын атап өтті. Оның пікірінше, осындай оператор пайда болғанда, жеке тұлғалар, оның ішінде Кулибаев, мұнайды қайта сату арқылы байи алмайды.
Nege.Aqsha телеграм-каналының мәліметтері бойынша, Кулибаевты Қазақстан мемлекеті байлығын азайтуды жоспарлап отырған тұлғалар тізіміне енгізу туралы шешім бір жыл бұрын қабылданған. Одан кейін 2024 жылдың көктемінде Тимур Кулибаевтың өкілдері Бас прокуратураның Активтерді қайтару комитетіне үш талап арыз берді, бірақ олардың бәрі қабылданбады. Сол кезде ведомство олигархтың мемлекетке талап етілген мүлкі туралы ақпаратты жариялаудан бас тартты, бұл ақпарат мемлекеттік құпияларға жатады деп мәлімдеді.
Nege.Aqsha-ның мәліметтері бойынша, 2023 жылдың 13 қазанындағы активтерді қайтару комиссиясының шешімімен Кулибаев олигархия субъектілерінің құпия тізіміне енгізілді, оның мүлкі мемлекетке қайтарылуы мүмкін.
Сонымен қатар, БАҚ-та Кулибаевтың Қазақстан билігімен белгілі бір сотқа дейінгі келісімге келгені туралы ақпарат пайда болды: оған сәйкес, ол қазынаға шамамен миллиард доллар төлеп, өз активтерін сақтау мүмкіндігіне ие болады.
Бұл ақпаратты кейін мұнай-газ саласының сарапшысы Олжас Байдильдинов түсіндірді. Оның айтуынша, шын мәнінде, Қазақстан мемлекеті бұрынғы президенттің күйеу баласынан екі есе көп, яғни екі миллиард доллар алған. Бірақ ресми түрде бұл ақпаратты ешкім растаған жоқ.