Қазақстанның металлургиясында көміртекті ұстау және сақтау технологиялары (CCS): даму мүмкіндіктері

Соңғы жылдары көміртекті ұстау және сақтау технологиялары (CCS) Қазақстанның өнеркәсіп салаларында, оның ішінде металлургияда ерекше маңызға ие болуда. Бұл технологиялар көміртекті шығарындыларды азайтуға бағытталған және климаттың өзгеруіне қарсы күресте маңызды құрал болуы мүмкін. Орталық Азияның ірі металл өндірушісі ретінде Қазақстан декарбонизацияның жаһандық үрдісі аясында өзінің көміртекті ізін азайту міндеттерімен бетпе-бет келуде.

Қазақстанның металлургиясында CCS технологияларының рөлі

Металлургия саласы Қазақстан экономикасындағы негізгі секторлардың бірі болып табылады, алайда ол көмірқышқыл газының (CO2) ірі шығарушысы болып саналады. Көміртекті ұстау және сақтау технологиялары (CCS) металлургиялық кәсіпорындар шығаратын CO2 шығарындыларының 90%-ға дейінгі бөлігін ұстап қалуға мүмкіндік береді. Бұл шығарындылар әдетте қазба отындарын жағу және домна пештерінің жұмысынан пайда болады, оларды ұстау, тасымалдау және жер астындағы геологиялық құрылымдарда қауіпсіз сақтау мүмкін.

Қазақстан 2023 жылы Париж келісіміне қол қойып, парниктік газдар шығарындыларын 2030 жылға қарай 15%-ға қысқарту бойынша өршіл мақсаттар қойған ел ретінде CCS технологияларын енгізу тұрақты даму стратегиясының негізгі элементтерінің біріне айналуы мүмкін. Сарапшылардың пікірінше, CCS-ті қолдану елдегі металлургиялық кәсіпорындардың қоршаған ортаға теріс әсерін едәуір төмендетіп, Қазақстанды тұрақты өндіріс стандарттарын талап ететін әлемдік нарықта бәсекеге қабілетті етеді.

Қазақстан үшін CCS технологияларын енгізудің артықшылықтары

Қазақстанның металлургиясында CCS технологияларын енгізудің басты артықшылықтарының бірі – өнімнің көміртекті ізін азайту. Бұл тек халықаралық экологиялық стандарттарды сақтау үшін ғана емес, елдің халықаралық аренадағы имиджін жақсарту үшін де маңызды. Қазақстан өзін экологиялық таза металл өнімдерін өндіруші ретінде көрсетуге ұмтылып келеді. Бұл бағыт жаңа серіктестік келісімшарттарын жасасуға және экологиялық мәселелерге басымдық беретін нарықтарға кіруге мүмкіндік береді.

CCS технологиялары сонымен қатар саладағы жұмыс орындарын сақтауға және жаңаларын құруға мүмкіндік береді. Экологиялық таза өндірістік процестерге көшу білікті мамандарға деген сұранысты арттырады, бұл технологиялық қызмет көрсету және инженерлік салаларда жаңа жұмыс орындарын ашуға ықпал етеді. Сондай-ақ, бұл технологиялардың енгізілуі ғылыми зерттеулер мен инновацияларды дамытуға серпін беріп, елдің ғылыми әлеуетін нығайтуға көмектеседі.

Ағымдағы жобалар мен болашақ перспективалар

Қазіргі уақытта Қазақстанда өнеркәсіпке CCS технологияларын енгізу бойынша алғашқы қадамдар жасалуда. «Жасыл экономика» бағдарламасы аясында бірнеше металлургиялық кәсіпорындар көміртекті ұстау жүйелерін орнату мүмкіндігін қарастырып жатыр. Кейбір зауыттарда көміртекті сақтау үшін жер асты қоймалары ретінде пайдалануға болатын ескі мұнай және газ кен орындарын зерттеу жұмыстары жүргізілуде.

Болашағы зор жобалардың бірі – көмірқышқыл газын ұстау және сақтау инфрақұрылымын құру бойынша халықаралық серіктестермен ынтымақтастық. Бұл Қазақстанға тек өз шығарындыларын азайтуға ғана емес, сонымен қатар аймақтық көшбасшы ретінде өз технологиялары мен қуаттарын көрші елдерге ұсынуға мүмкіндік береді. Бұл қосымша табыс көзі болумен қатар, Қазақстанның климаттың өзгеруімен күрестегі жаһандық позициясын нығайта алады.

CCS технологияларын енгізудегі қиындықтар

CCS технологияларының айқын артықшылықтарына қарамастан, оларды Қазақстанның металлургиясында кеңінен енгізу бірқатар қиындықтарға тап болуда. Негізгі қиындықтардың бірі – көміртекті ұстау және сақтау жүйелерін орнату және күтіп ұстау құнының жоғарылығы. Бұл технологияларды толыққанды енгізу үшін айтарлықтай инвестициялар қажет, ал бұл кейбір кәсіпорындар үшін қиындық тудыруы мүмкін.

Сонымен қатар, көмірқышқыл газын қауіпсіз сақтау мәселесін шешу керек, себебі ықтимал ағып кетулер қоршаған орта мен халық үшін қауіп төндіруі мүмкін. Дегенмен, халықаралық тәжірибе CCS технологияларының барлық стандарттарын сақтаған жағдайда бұл жүйенің тиімділігі мен қауіпсіздігін көрсетеді.

Қазақстанның металлургиялық өнеркәсібінде көміртекті ұстау және сақтау технологияларын (CCS) енгізу ел үшін тұрақты дамудың жаңа мүмкіндіктерін ашады. Бұл технологияларды аймақта алғашқылардың бірі болып қолдана отырып, Қазақстан тек көміртегі шығарындыларын азайтып қана қоймай, сондай-ақ халықаралық металл өнімдері нарығындағы орнын нығайта алады.